بسم الله الرحمن الرحیم

نگاه تحولی به کشاورزی گیلان

گیلان قطب کشاورزی است

گیلان قطب کشاورزی است ، سیاستی بود که در دوره های گذشته برای توسعه و پیشرفت گیلان توسط دولتهای وقت اتخاذ گردید . اینکه این سیاست برای استان گیلان سیاست درستی بوده یا نه ، در این نوشتار به دنبال رد یا قبول آن نیستیم و می توان برای اثبات و رد آن دلایلی ارائه نمود.

آنچه قابل توجه و تعمق می باشد اینکه آیا اتخاذ این سیاست برای استان گیلان چه آورده ای را بدنبال داشته است؟

وقتی سیاستی کلی برای یک استان اتخاذ می گردد لازم است برنامه های دراز مدت ، میان مدت و کوتاه مدت در راستای همان سیاست پیش بینی و اجرا گردد تا تحول اساسی در استان ایجاد نماید . با گذشت سالهای زیاد از این تصمیم نه تنها ما شاهد تحولی در کشاورزی استان نبوده و نیستیم بلکه این سیاست موجب از دست رفتن فرصتهای زیادی از استان گیلان نیز گردید . اگر چه برنامه هایی در راستای این سیاست برای استان در نظر گرفته شده ولی هیچ تحولی ایجاد نکرد بلکه وضعیت به جایی رسید که کشاورزی در گیلان دارای زحمت زیاد ، هزینه بالا و بدون سود یا با سود کم می باشد و این روند موجب گردیده بخشی از کشاورزان کشاورزی را رها نموده برخی دیگر بدلیل اینکه تنها راه امرار معاش خانواده ها کشاورزی بوده آنرا به شکل سنتی و با کار دست جمعی خانوادگی حفظ نموده اند. و همچنین شاهد آن هستیم که بعضی ، کار کشاورزی را رها کرده و روستا را به قصد شهر ترک می نمایند و پدیده مهاجرت به روستا از شهر گسترش روز افزون یافته است . همچنین بدلیل سنتی ماندن کشاورزی و صنعتی نشدن آن جوانان هم از کشاورزی دوری می نمایند و روستاها بدلیل عدم وجود کاری که بتوانند با آن زندگی خود را اداره کنند از جمعیت جوان در حال خالی شدن می باشد و جوانان ترجیح می دهند به شغلهای کاذب بپردازند و یا بصورت روزمزد و شرکتی با حقوق ناچیز کار کنند یا جهت اشتغال به استانهای دیگر کوچ کنند در این زمینه یکی از مسئولان وقت اعلام کرد (( در کلیه شهرکهای صنعتی کشور گیلانیها مشغول به کار هستند )) در حالیکه با این سیاست می خواستیم تحولی در کشاورزی بوجود آوریم که هم کارآفرینی و هزینه متناسب و هم نوآوری بالائی داشته باشد که متاسفانه نشد.

1-     یکی از محصولات محوری استان گیلان برنج می باشد که حدود 250هزار هکتار زمین زیر کشت برنج می باشد . کاشت ، داشت و برداشت به شکل سنتی انجام می گیرد که می توانست با یک برنامه مدون و مدت زمان معین چند ساله از سنتی به صنعتی تبدیل نمود .

2-     گیلان در طول سال بیشترین بارندگی را دارد ولی در اکثر سالها و در بعضی از بخشهای استان از زمان شروع کاشت برنج مشکل کم آبی داریم تا در فصل تابستان که به مدت حدود 2 ماه نیاز به آب داریم اما متاسفانه زمین برنج به علت کم آبی می سوزد (محور بالای کانالهای آبرسانی و منطقه انتهای کانال ) در صورتیکه با مهار آب می توانستیم آب مورد نیاز را ذخیره کنیم و یا با تغییر سیستم آبیاری جلوی از بین رفتن برنجها را می گرفتیم.

3-     صنایع بالادستی وابسته به کشاورزی در استان هیچ جایگاهی ندارد در صورتی که می توانستیم با راه اندازی این صنایع ( ماشین آلات کشاورزی ) در جهت صنعتی نمودن آن اقدام نمائیم.

4-     صنایع پائین دستی وابسته به برنج نیز محدود به برنجکوبی آنهم قدیمی باقی مانده است که درصد بالائی ضایعات ایجاد می نماید در حالیکه اگر تبدیل به کارخانجات پیشرفته می کردیم هم از ضایعات جلوگیری می شد و هم مدت زمان تبدیل شلتوک به برنج را کم می کرد و کشاورزان مجبور نبودند مدت زیادی در نوبت بمانند.

5-     از کاه ( کولش ) باقی مانده و پوسته برنج هیچ استفاده ای نمی شود ، حتی با آتش زدن آن محیط زیست آلوده می گردد در صورتیکه می شد با فرآوری مناسب از آنها هم صنایع جدید( صنایع چوب ) راه اندازی نمود و هم از آلودگی محیط زیست جلوگیری کرد و به اقتصاد خانواده کشاورزان کمک نمود و از جهتی دیگر اشتغال ایجاد نمود.

6-     سیاستهای غلط اعمال شده توسط دستگاههای مسئولو تجار برای واردات برنج خارجی و توزیع آن همزمان با برداشت برنج داخلی سبب کاهش فروش برنج داخلی می گردد و عملا کشاورز برنج کار متضرر می گردد . حال اگر واردات برنج را کنترل نمایند تا کشاورز برنج تولیدی خود را به قیمت مصوب دولت به فروش برساند و بعد به اندازه نیاز کشور برنج خارجی وارد و توزیع کنند ، نه واردات بی اندازه و بدون محاسبه واقعی که بازار را با برنج خارجی پر نمایند آنهم با کیفیت و قیمت پائین که این امر سبب از بین بردن تولید داخلی می گردد.

7-     نکته قابل توجه اینکه اینطور زمینهای کشاورزی ( برنجکاری ) در طول سال فقط یک بار استفاده می گردد و ما بقی سال بدون استفاده می ماند در صورتیکه باکاشت محصولات مناسب مانند : یونجه و شبدر و .... می توان نیز بهره وری را از زمینهای فوق افزایش داد.

راهکارهای پیشنهادی

1-     تبدیل کشت سنتی به صنعتی برنج

2-     مهار آب رودخانه ها و اصلاح سیستم آبیاری

3-     بازسازی آب بندان های استان

4-     تقویتمراکز پژوهشی و تتحقیقاتی برنج و اصلاح بذر

5-     راه اندازی صنایع بالادستی مانند ماشین آلات

6-     راه اندازی صنایع پائین دستی کارخانجات و صنایع چوب و ظروف یکبار مصرف

7-     کشت دوم و سوم مانند: یونجه شبدر سیفی جات

8-     کنترل واردات برنج و توزیع آن در کشور

9-     راه اندازی شرکت های کشت و صنعت در استان

10-   برنامه ریزی برای صادرات برنج

نظرعلی  علیزاده